Traktat w Trenczynie - czyli jak Śląsk na wieki Królestwu Czech przypadł
Większość ludzi sądzi że Śląsk najdłużej należał do Prusaków i Niemców - tymczasem przez wieki był częścią Królestwa Czech (nawet wtedy, gdy owo królestwo było cząstką monarchii austriackiej Habsburgów) - a został podbity i anektowany siłą przez Prusy, dopiero w połowie XVIII wieku.
Król Kazimierz Wielki zrzekł się de fakto praw do Śląska na rzecz króla Czech - Jana Luksemburskiego - który w zamian zrzekł się roszczeń do używania tytułu króla Polski.
Teksty układu zawartego na Węgrzech, dnia 24 sierpnia 1335 roku w Trenczynie (dzisiaj Słowacja) są niezmiernie ciekawe i warte przeczytania.
Układ został zawarty przez pełnomocników króla Kazimierza Wielkiego z królem Czech, Janem Luksemburskim i jego synem Karolem w obecności króla Węgier, Karola Roberta.
Poniżej tekst układu w językach: łacińskim, niemieckim i polskim (postaram się później spróbować wrzucić skan lepszej rozdzielczości):
W imię Boże, amen. W dniu świętego Bartłomieja Apostoła roku 1335. My, Spytko kasztelan, Zbigniew prepozyt krakowski, Piotr kasztelan sandomierski, Tomasz z Zajączkowi, Niemierza Mądrostka, prokuratorzy wyznaczeni i powołani przez wspaniałego księcia pana Kazimierza króla Polski w poniższej sprawie ogłaszamy wszem i wobec przez treść niniejszego (dokumentu) iż najdostojniejszy książę Jan król czeski i jego pierworodny jaśnie oświecony margrabia morawski Karol, w imieniu swoim i swoich potomków, dbając o dobro i pokój królestw Czech i Polski oraz ich mieszkańców, a także z uwagi na najdostojniejszych książąt króla Węgier Karola i wymienionego już króla polskiego Kazimierza, ożywieni wolą podjęcia starań o trwałe zapobieżenie niebezpieczeństwom duszy i ciała grożącym ich królestwom i ich mieszkańcom, wolni i nieprzymuszeni zrzekli się wszelkich praw, działań, wyłączeń, własności, władzy i tytułu prawnego, odnoszących się do Królestwa Polskiego, które im przysługiwały i do których byli zobowiązani pod groźbą ekskomuniki. Obiecują w imieniu swoim i swoich dziedziców pod żadnym pozorem nie sprzeciwiać się tej rezygnacji i cesji wolą, czynami lub słowami zgodnie z zapisami sporządzonymi pełniej w innych dokumentach. Wyłączyli przy tym i wyłączają szlachetnych książąt wymienionych poniżej panów książąt, ich wasali z ich księstwami, krajami, dobrami, władztwami i wszystkimi przynależnościami, które posiadali w momencie składania przysięgi hołdowniczej, jako że ci wymienieni panowie książęta podporządkowali się królowi czeskiemu i margrabi morawskiemu, a także ich dziedzicom bądź też ich władzy, i kolejni książęta, i ich księstwa i władztwa ze wszystkimi przynależnościami będą w pełni podlegały ich i ich dziedziców władzy. Wyłączyli też ziemie: wrocławska i głogowska z wszystkimi przynależnymi terenami i wszystkimi przynależnymi prawami do sprawowania władzy. Oto panowie książęta i wymienione księstwa: Bolesław książę legnicko-brzeski, Henryk żagańsko-krośnieński, Konrad oleśnicki, Jan ścinawski, jako książęta śląscy, Bolko opolski, Bolko niemodliński, Albert strzelecki, Władysław kozielsko-bytomski, (Wacław książę mazowiecki i pan płocki), Leszko raciborski, Jan oświęcimski i Władysław cieszyński.
Ponieważ równocześnie chcemy, aby przychylność i nierozerwalna przyjaźń w miłości objęła wymienionych panów, króla czeskiego, margrabiego morawskiego i króla (polskiego) we wzajemnej przychylności, obiecujemy w imieniu naszego pana, króla polskiego, że tenże król polski będzie w najwyższym stopniu przychylny królowi czeskiemu i margrabi morawskiemu jeśli chodzi o pełne prawo panowania i całą własność – którą ci posiadają lub o swoim posiadaniu zapewniają – w odniesieniu do wymienionych już władztw, książąt i księstw. Nie będzie na nich nigdy z tego tytułu nastawać, ani nie będzie się upominać o zwrot, rościć sobie praw ani przyjmować samych książąt i księstw ze szkodą dla wymienionych władców, króla, margrabiego i ich dziedziców, nie będzie też w żaden sposób swoją osobą lub przez swoich dziedziców czynił trudności, pod nieodwołalną surową karą ekskomuniki w razie niezastosowania się do postanowień. Ponadto, w imieniu króla polskiego i jego potomków zrzekamy się wszelkich działań, wyłączeń, sprzeciwów wnoszonych na podstawie zwyczajów prawa lub czynów w przypadku, gdyby kilkakrotnie już przywoływane władztwa, książąt i ich księstwa przysługiwały królowi polskiemu lub jego dziedzicom lub mieliby oni do nich jakieś prawa. Równocześnie nie powinny stanowić przeszkody żadne dokumenty, listy, pisma, umowy, ugody, statuty, zarządzenia, lub inne regulacje, w jakiejkolwiek formie byłyby spisane, także gdyby mówiono w nich w szczególny sposób, dosłownie i stanowczo. Chcemy tego wszystkiego razem i każdej kwestii z osobna, będąc świadomi, że one nic nie znaczą i jako nic nie znaczące traktowane być powinny. Obiecujemy pod złożoną przysięgą na wierność, że wymieniany tu często król polski powyższe słowa w całości i w szczegółach ratyfikuje do dnia św. Gala, wyrazi dla nich akceptację i zaaprobuje je, wydając oficjalny dokument oraz będzie traktować je pod każdym względem jako prawdziwe, słuszne i ustalone. Chcąc zaświadczyć i zapewnić o tym wszystkim, kazaliśmy spisać niniejszy dokument i potwierdzić autorytetem naszych pieczęci.
Dano i uczyniono w Trenczynie w roku i dniu wymienionym wyżej.
Żródła:
- Wytworzył: Josef Drobny, na podst. Ksiądz Dr. Augustin Weltzel:
„Geschichte der Stadt Ratibor” – 1861 s.72
- „Codex diplomaticus et epistolaris Moraviae/7..1334-1349” Brunn (Brno) 1858 s.56-57;
- Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Uk%C5%82ad_w_Trenczynie
Dobrej jakości skany herbów księstw śląskich oraz teksty traktatu w Trenczynie w jezykach łacińskim, niemieckim i polskim:
tagi: polska średniowiecze węgry śląsk czechy kazimierz wielki karol robert jan luksemburski karol luksemburski traktat w trenczynie 1335 rok królestwo czech królestwo polskie
|
BenekEs |
| 23 kwietnia 2021 11:44 |
Komentarze:
|
|
BenekEs @BenekEs |
| 23 kwietnia 2021 12:56 |
|
pink-panther @BenekEs |
| 23 kwietnia 2021 15:20 |
Bardzo ciekawa notka. Panowie spotkali się w sierpniu w Trenczynie i negocjowali układ. A następnie w listopadzie spotkali się jeszcze raz - w Wyszehradzie i tam ten układ był ratyfikowany. Dopiero w Wyszehradzie król Kazimierz Wielki formalnie zrzekł się Śląska i nawet zapłacił 20 tysięcy kop groszy praskich królowi Janowi Luksemburskiemu za odstąpienie od roszczeń do korony polskiej.
Biorąc pod uwagę pozycję i układy Jana Luksemburskiego, to zapewnienie sobie spokoju w sprawie praw do korony polskiej - musiało kosztować i kosztowało. Z tym, że trudno coś sądzić o długofalowej polityce Kazimierza Wielkiego, bo już za 3 lata na Zjeździe w Wyszehradzie uzyskał szansę na Księstwo Halicko- Włodzimierskie w ramach ewentualnej sukcesji po księciu Jerzym II Trojdenowiczu, gdyby ten zmarł bezpotomnie. Książę Jerzy II Trojdenowicz zmarł już w marcu 1340 r. i w ten sposób polityka królewska przesunęła się na południowy wschód i ostatecznie za czasów św. Jadwigi Andegaweńskiej Królowej i unii personalnej Jagiellońskiej - terytorium państwa powiększyło się ponad dwukrotnie i to w kierunku bardzo bogatych ziem i ważnych szlaków handlowych.
Sporo się działo na tym zjeździe , bo odbył się też sąd arbitrażowy w sprawie przynależności Kujaw, Ziemi Dobrzyńskiej oraz Ziemi Chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego.
|
|
BenekEs @pink-panther 23 kwietnia 2021 15:20 |
| 23 kwietnia 2021 17:43 |
Bardzo dziękuję za ciekawy komentarz. Luksemburgowie czuli się bardzo mocni, jednak zmienne koleje losu zmieniały sytuację i stosunek sił jak w kalejdoskopie. Jan w sumie nie pożył długo, okrągłe 50 lat, jeszcze ślepnąc całkowicie w ostatnich latach życia. Słaby w momencie podpisywania układów dotyczących Śląska nasz Kazimierz, 10 lat później wzmocnił się na tyle, że z powodzeniem wojował z Luksemburgami, którzy widząc że nie mogą już mu dyktować warunków jak dawniej - musieli zacząć się z nim ukłądać. Oczywiście decydujące było poparcie króla Węgier, któremu nie było na rękę wzrastanie Luksemburczyków w potęgę.
Jak się czyta życiorysy tych postaci w wikipedii - ani słowa o zasobach naturalnych w postaci kopalń cennych kruszców - które były fundamentem siły militarnej zarówno Węgier (kopalnie złota w Kremnicy i okolicach na Górnych Węgrzech - czyli dzisiajszej Słowacji) czy Czech (Kutna Hora, itd.), o dochodowych szlakach handlowych nie wspominając. To ma być wiedza tajemna dla wybranych, pieczołowicie skrywana i cześć...
|
|
m8 @BenekEs 23 kwietnia 2021 12:56 |
| 15 maja 2021 21:26 |
Fajna notka, pozdrawiam.